Η μεγάλη Μητέρα - Αρχή του σύμπαντος

Η μεγάλη Μητέρα - Αρχή του σύμπαντος 

 

Όπως περιγράφεται από τον Ειρηναίο, η μεγάλη Μητέρα - Αρχή του σύμπαντος εμφανίζεται ως η πρώτη γυναίκα, το Άγιο Πνεύμα το οποίο κινείται πάνω από τα νερά, και καλείται επίσης η μητέρα όλων των ζώντων.
Κάτω από αυτήν βρίσκουμε τέσσερα υλικά στοιχεία : 

Νερό,
Σκοτάδι
Άβυσσος
Χάος. 

Μαζί της, συνδυάζωντε τα δύο υπέρτατα αρσενικά φώτα, ο πρώτος και ο δεύτερος άνθρωπος, ο Πατέρας και ο Υιός, με το τελευταίο να ορίζεται επίσης ως η έννοια (< ἐν + νοῦς) του Πατρός.
Από την ένωσή τους, εκδηλώνεται το τρίτο άφθαρτο φως, ο τρίτος άνθρωπος, ο Χριστός. 

Αλλά μην μπορώντας να υποστηρίξει την άμετρη πληρότητα αυτού του φωτός, η μητέρα γεννώντας τον Χριστό, ένα μέρος αυτού του φωτός υποφέρει για να ξεχειλίσει έτσι από την αριστερή πλευρά.
Ενώ, ο Χριστός ως δεξιός (Εκείνος του δεξιού χεριού) ανέρχεται προς τα πάνω με τη μητέρα του στον άφθαρτο Αιώνα, το άλλο φως που έχει υπερχειλίσει στο αριστερό χέρι, βυθίζεται στο κάτω κόσμο, και παράγει την ύλη. 

Και αυτή είναι η Σοφία, που ονομάζεται επίσης Αριστερή (αυτή του αριστερού χεριού), Προύνικος και το αρσενικό-θηλυκό.
Στην Γνωστική παράδοση, η Σοφία είναι μια γυναικεία φιγούρα, ανάλογη με την ανθρώπινη ψυχή, αλλά και ταυτόχρονα μια από τις θηλυκές όψεις του Θεού.

Στις κείμενα του Nag Hammadi η Σοφία είναι ο κατώτερος Αιών, ή η εξανθρωπισμένη έκφραση της εκπόρευσης του φωτός του Θεού.
Θεωρείται ότι είναι έκπτωτη από την Χάρη του Θεού και για αυτό μπορεί να δημιουργεί ή να βοηθάει την δημιουργία του υλικού κόσμου.