Οι Ομιλίες της Διδασκαλίας από τον Meister Eckhart

 

Οι Ομιλίες της Διδασκαλίας από τον Meister Eckhart 

Πρόκειται για τις ομιλίες διδασκαλίας που παρέδωσε ο εφημέριος της Θουριγγίας, ηγούμενος της Ερφούρτης, αδελφός Eckhart, O.P., σε ορισμένους από τους δόκιμους του, οι οποίοι έκαναν πολλές ερωτήσεις σχετικά με τις ομιλίες αυτές καθώς κάθονταν μαζί "in collationibus". '

1.  Της Αληθινής Υπακοής

Η αληθινή και τέλεια υπακοή είναι μια αρετή που επισφραγίζει όλες τις αρετές, και κανένα έργο, όσο μεγάλο κι αν είναι, δεν μπορεί να εκτελεστεί και να γίνει χωρίς αυτή την αρετή: και όσο ασήμαντο ή ευτελές κι αν είναι ένα έργο, είναι πιο χρήσιμο να γίνει με αληθινή υπακοή, είτε πρόκειται για ανάγνωση, είτε για ακρόαση της Θείας Λειτουργίας, είτε για προσευχή, είτε για εκκλησιασμό, είτε για οτιδήποτε μπορείτε να σκεφτείτε. Αλλά πάρτε όσο ασήμαντη και αν είναι μια εργασία που θέλετε, όποια και αν είναι αυτή, και θα γίνει πιο ευγενής και καλύτερη για σας από την αληθινή υπακοή. Η υπακοή παράγει πάντα το καλύτερο σε όλα τα πράγματα.  Ωστόσο, η υπακοή ποτέ δεν εμποδίζει ούτε χάνει τίποτα από όσα κάνει ένας άνθρωπος με οποιονδήποτε τρόπο που πηγάζουν από την αληθινή υπακοή, γιατί δεν χάνει τίποτα καλό.  Η υπακοή δεν χρειάζεται ποτέ να ανησυχεί, γιατί δεν της λείπει τίποτα καλό. Όπου ο άνθρωπος, με υπακοή, βγαίνει από τα δικά του και εγκαταλείπει ό,τι του ανήκει, την ίδια στιγμή πρέπει να μπει και ο Θεός,1 γιατί όταν ο άνθρωπος δεν θέλει τίποτα για τον εαυτό του, ο Θεός πρέπει να το θέλει εξίσου σαν να είναι για τον εαυτό του. Έτσι, σε όλα τα πράγματα που δεν θέλω για τον εαυτό μου, ο Θεός θέλει για μένα. Τώρα δες - τι θέλει για μένα που δεν θέλω εγώ για τον εαυτό μου; Αν εγκαταλείψω τον εαυτό μου, πρέπει να θέλει για μένα όλα όσα θέλει για τον εαυτό του, ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο, και με τον ίδιο τρόπο που θέλει για τον εαυτό του. Και αν ο Θεός δεν το ήθελε αυτό, τότε με την αλήθεια που είναι ο Θεός, ο Θεός δεν θα ήταν δίκαιος και δεν θα ήταν Θεός, που είναι η φυσική Του υπόσταση. Στην αληθινή υπακοή δεν θα πρέπει να υπάρχει ίχνος του "θέλω το ένα και το άλλο" ή του "αυτό και εκείνο", αλλά μια καθαρή έξοδος από τα δικά σας. Και επομένως, στην καλύτερη προσευχή που μπορεί να προσευχηθεί ένας άνθρωπος δεν θα πρέπει να είναι "δώσε μου αυτή την αρετή ή εκείνη τη συνήθεια", ούτε καν "Κύριε, δώσε μου τον εαυτό σου" ή "αιώνια ζωή", αλλά "Κύριε, δώσε μόνο ό,τι θέλεις και κάνε, Ω Κύριε, ό,τι και όπως θέλεις με κάθε τρόπο". Αυτό ξεπερνάει τα προηγούμενα όπως ο ουρανός τη γη. Και όταν εκφωνείται μια τέτοια προσευχή, κάποιος έχει προσευχηθεί καλά, έχοντας βγει από τον εαυτό του στον Θεό με αληθινή υπακοή. Και όπως η αληθινή υπακοή δεν πρέπει να έχει κανένα " θέλω αυτό", έτσι και δεν πρέπει ποτέ να ακούει κανείς από αυτήν " δεν θέλω", γιατί το " δεν θέλω" είναι η απόλυτη κατάρα κάθε υπακοής. Όπως λέει ο Άγιος Αυγουστίνος,2 "Ο αληθινός δούλος του Θεού δεν επιθυμεί να του πουν ή να του δώσουν αυτό που θα ήθελε να ακούσει ή να δει, γιατί η πρώτη και ύψιστη φροντίδα του είναι να ακούσει αυτό που ευχαριστεί περισσότερο τον Θεό.

2.  Για την πιο Ισχυρή Προσευχή και την Υψηλότερη Δραστηριότητα

Η πιο ισχυρή προσευχή, μια σχεδόν παντοδύναμη για να κερδίσει τα πάντα, και το ευγενέστερο έργο όλων είναι αυτή που πηγάζει από ένα γυμνό μυαλό. Όσο πιο γυμνό είναι, τόσο πιο ισχυρή, άξια, χρήσιμη, αξιέπαινη και τέλεια είναι η προσευχή και το έργο.  Ένας γυμνός νους μπορεί να κάνει τα πάντα. Τι είναι ο γυμνός νους; Γυμνός νους είναι εκείνος που δεν ανησυχεί από τίποτε και δεν είναι δεμένος με τίποτε, που δεν έχει δεσμεύσει το καλύτερο μέρος του με κανένα τρόπο, που δεν αναζητά το δικό του σε τίποτε, που είναι πλήρως βυθισμένος στο αγαπημένο θέλημα του Θεού και έχει βγει από το δικό του. Κανένα έργο δεν μπορεί να κάνει ο άνθρωπος, όσο ευτελές κι αν είναι, που δεν αντλεί δύναμη και ισχύ από αυτή την πηγή. Θα πρέπει να προσευχόμαστε τόσο έντονα, σαν να έχουμε όλα τα μέλη και όλες τις δυνάμεις στραμμένες σε αυτό - τα μάτια, τα αυτιά, το στόμα, την καρδιά και όλες τις αισθήσεις- και δεν θα πρέπει ποτέ να σταματήσουμε μέχρι να βρούμε τον εαυτό μας έτοιμο να ενωθεί με Εκείνον που έχουμε κατά νου και στον οποίο προσευχόμαστε: δηλαδή - τον Θεό.

3.  Από Ανθρώπους που δεν έχουν Παραιτηθεί, οι οποίοι είναι γεμάτοι Αυτό-Θέληση

Οι άνθρωποι λένε: "Αλίμονο, κύριε, μακάρι να στεκόμουν τόσο καλά με τον Θεό ή να είχα τόση αφοσίωση και να ήμουν τόσο ειρηνικός με τον Θεό όσο είναι οι άλλοι, μακάρι να ήμουν σαν αυτούς ή να ήμουν τόσο φτωχός", ή: "Δεν μπορώ ποτέ να τα καταφέρω αν δεν είμαι εκεί ή εκεί ή αν δεν κάνω αυτό ή εκείνο, πρέπει να ξεφύγω από όλα αυτά ή να πάω και να ζήσω σε ένα κελί ή σε ένα μοναστήρι". Στην πραγματικότητα, η αιτία βρίσκεται αποκλειστικά στον εαυτό σας και σε τίποτα άλλο. Είναι η Αυτό-Θέληση σας, αν και μπορεί να μην το γνωρίζετε ή να μην το πιστεύετε: η ανησυχία δεν προκύπτει ποτέ μέσα σας παρά μόνο από την Αυτό-Θέληση σας, είτε το συνειδητοποιείτε είτε όχι.  Αν και μπορεί να πιστεύουμε ότι ένας άνθρωπος πρέπει να αποφεύγει αυτά τα πράγματα ή να αναζητά αυτά τα πράγματα - τόπους ή ανθρώπους ή μεθόδους ή παρέες,3 ή πράξεις, αυτός δεν είναι ο λόγος που οι μέθοδοι ή τα πράγματα σας εμποδίζουν: είστε εσείς οι ίδιοι μέσα στα πράγματα που σας εμποδίζουν, γιατί έχετε μια λανθασμένη στάση απέναντι στα πράγματα. Επομένως, ξεκινήστε πρώτα από τον εαυτό σας και παραιτηθείτε.  Στην πραγματικότητα, αν δεν φύγετε πρώτα από τον εαυτό σας, τότε όπου κι αν πάτε, θα βρείτε εμπόδια και ανησυχία, όπου κι αν είναι. Αν οι άνθρωποι αναζητούν την ειρήνη σε εξωτερικά πράγματα, είτε σε τόπους είτε σε μεθόδους είτε σε ανθρώπους είτε σε πράξεις είτε σε εξορίες είτε σε φτώχεια είτε σε ταπείνωση, όσο μεγάλα ή οποιουδήποτε είδους κι αν είναι όλα αυτά, όλα αυτά είναι μάταια και δεν τους φέρνουν καμία ειρήνη. Όσοι αναζητούν έτσι, αναζητούν λάθος- όσο πιο μακριά πηγαίνουν τόσο λιγότερο βρίσκουν αυτό που αναζητούν. Μοιάζουν με έναν άνθρωπο που έχει πάρει λάθος στροφή: όσο πιο μακριά πηγαίνει, τόσο περισσότερο παραστρατεί.  Αλλά τι πρέπει να κάνει; Θα πρέπει να παραιτηθεί αρχικά, και τότε έχει εγκαταλείψει τα πάντα. Στην πραγματικότητα, αν ένας άνθρωπος παραιτηθεί από ένα βασίλειο ή ολόκληρο τον κόσμο και δεν εγκαταλείψει τον εαυτό του, δεν θα έχει εγκαταλείψει τίποτα.  Αλλά αν ένας άνθρωπος παραιτηθεί από τον εαυτό του, τότε ό,τι κι αν κρατήσει, πλούτο, τιμή ή ό,τι άλλο μπορεί να είναι, και πάλι έχει παραιτηθεί από τα πάντα.4 Ένας άγιος5 σχολιάζει τα λόγια του Αγίου Πέτρου: "Δες, Κύριε, αφήσαμε τα πάντα" (Ματθ. 19:27) - και το μόνο που είχε αφήσει ήταν ένα δίχτυ και η βάρκα του.  Αυτός ο άγιος λέει ότι όποιος αφήνει λίγο με τη θέλησή του, δεν αφήνει μόνο αυτό, αλλά αφήνει όλα όσα μπορούν να πάρουν στα χέρια τους οι κοσμικοί άνθρωποι, στην πραγματικότητα όλα όσα είναι σε θέση να επιθυμήσουν. Διότι αυτός που παραιτείται από τον εαυτό του και τη θέλησή του, έχει αφήσει όλα τα πράγματα τόσο αληθινά, σαν να ήταν ελεύθερο κτήμα του και στην απόλυτη διάθεσή του .  Γιατί αυτό που δεν θέλεις να επιθυμείς, το έχεις παραδώσει και παραιτηθεί για χάρη του Θεού. Γι' αυτό ο Κύριός μας είπε: "Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι" (Ματθ. 5:3), δηλαδή στη θέληση. Και κανείς δεν πρέπει να αμφιβάλλει γι' αυτό, γιατί αν υπήρχε καλύτερος τρόπος ο Κύριός μας θα το είχε δηλώσει, όπως ακριβώς είπε: "Αν κάποιος θέλει να με ακολουθήσει, πρέπει πρώτα να αρνηθεί τον εαυτό του" (Ματθ. 16:24). Όλα εξαρτώνται από αυτό. Παρατηρήστε τον εαυτό σας, και όπου βρείτε τον εαυτό σας, αφήστε τον εαυτό σας: αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος.

4.  Για την Αξία της Παραίτησης: Τι να κάνετε Εσωτερικά και Εξωτερικά

Πρέπει να ξέρετε ότι κανένας άνθρωπος δεν άφησε ποτέ τόσα πολλά στον εαυτό του σε αυτή τη ζωή, αλλά θα μπορούσε να βρει περισσότερα να αφήσει. Είναι λίγοι εκείνοι που το γνωρίζουν πραγματικά αυτό και που είναι σταθεροί σε αυτό. Πρόκειται πραγματικά για μια ισότιμη ανταλλαγή και συναλλαγή: όσο ακριβώς φεύγετε από όλα τα πράγματα, τόσο ακριβώς, ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο, μπαίνει ο Θεός με όλα όσα Του ανήκουν - αν πράγματι φεύγετε σωστά από όλα όσα σας ανήκουν. Ξεκινήστε με αυτό, και αφήστε το να σας κοστίσει όσο μπορείτε να αντέξετε οικονομικά.  Και σε αυτό θα βρείτε την αληθινή ειρήνη, και πουθενά αλλού. Οι άνθρωποι δεν θα πρέπει να ανησυχούν τόσο πολύ για το τι πρέπει να κάνουν, θα πρέπει μάλλον να εξετάζουν τι είναι. Αν οι άνθρωποι και οι τρόποι τους ήταν καλοί, οι πράξεις τους θα έλαμπαν λαμπρά. Αν είστε δίκαιοι, τότε και οι πράξεις σας θα είναι δίκαιες.  Μη νομίζετε ότι τοποθετούμε την αγιότητα στα έργα, πρέπει να τοποθετούμε την αγιότητα στην ύπαρξη, διότι δεν είναι τα έργα που μας αγιάζουν, αλλά εμείς που πρέπει να αγιάζουμε τα έργα.6 Όσο άγια και αν είναι τα έργα, δεν μας αγιάζουν στο ελάχιστο στο βαθμό που είναι έργα, αλλά μάλλον στο βαθμό που είμαστε και έχουμε ύπαρξη, ακριβώς στο βαθμό που αγιάζουμε όλα όσα κάνουμε, είτε πρόκειται για φαγητό, είτε για ύπνο, είτε για ξύπνημα, είτε για οτιδήποτε άλλο. Εκείνοι στους οποίους η ύπαρξη δεν είναι παρά ελάχιστη, όποιες πράξεις και αν κάνουν δεν έχουν καμία αξία.  Γι' αυτό σημειώστε ότι όλες μας οι προσπάθειες πρέπει να είναι αφιερωμένες στο να είμαστε καλοί, χωρίς να μας ενδιαφέρει τόσο το τι κάνουμε ή τι είδους έργα, αλλά το πώς είναι το έδαφος των έργων μας.

Notes 

1. Cf. Sermon 13b.

2. Con(. 10.26 (Q).

3. Reading menige, 'crowd,' with Q (rejecting Pfeiffer's conjecture meinunge, 'opinion'). 

4. Cf. Sermon 57.

5. St. Gregory the Great, Homilies (PL 76, 1093) (Q).

6. Cf. Sermon 15.

Μετάφραση από το βιβλίο The Complete Mystical Works of Meister Eckhart (2009), Μετάφραση και επιμέλεια από Maurice O'C. Walshe