Οι έννοιες άνθρωπος και ψυχή κατά τον Σωκράτη στον Κρατύλο του Πλάτωνα

Οι έννοιες άνθρωπος και ψυχή κατά τον Σωκράτη στον Κρατύλο του Πλάτωνα

Σωκράτης.
Άκουσε. Αυτό το όνομα άνθρωπος σημαίνει ότι, ενώ τα άλλα ζώα από όσα βλέπουν τίποτε δεν επιθεωρούν, ουδέ συλλογίζονται, ουδέ, καθώς έλεγαν οι αρχαίοι, &αναθρώσι&, ο άνθρωπος συγχρόνως και παρατηρεί τελείως — τούτο δε ελέγετο τότε &όπωπε& — και &αναθρεί& και συλλογίζεται εκείνο το οποίον είδε, δηλαδή &όπωπε&. 

Ως εκ τούτου λοιπόν από όλα τα ζώα μόνον ο άνθρωπος πολύ ορθώς ωνομάσθη άνθρωπος, &αναθρών ά όπωπε& (επιθεωρών όσα είδε).

Ερμογένης.
Και λοιπόν; Να σε ερωτήσω το κατόπιν τούτου, το οποίον έχω
ευχαρίστησιν να το μάθω;

Σωκράτης.
Βεβαιότατα.

Ερμογένης.
Λοιπόν μου φαίνεται ότι συνέχεια τούτων είναι ένα πράγμα. Δηλαδή υπάρχει κάτι τι, νομίζω, το οποίον ονομάζομεν ψυχήν και σώμα του ανθρώπου;

Σωκράτης.
Πώς δεν υπάρχει;

Ερμογένης.
Λοιπόν ας δοκιμάσωμεν να διασαφήσωμεν και αυτά καθώς και τα
προηγούμενα.

Σωκράτης.
Εννοείς ν' εξετάσωμεν την ψυχήν, αν έχει ευλόγως αυτό το όνομα,
και κατόπιν πάλιν το σώμα;

Ερμογένης.
Μάλιστα.

Σωκράτης.
Όσον διά να ομιλήσω εκ του προχείρου, νομίζω ότι κάτι τι τοιούτον εννοούν αυτοί οι οποίοι ωνόμασαν την ψυχήν, ότι δηλαδή αυτή, όταν υπάρχη το σώμα, γίνεται αιτία να ζη αυτό, διότι του δίδει την δύναμιν να αναπνέη και αναψυχήν, μόλις όμως εκλείψη αυτό που δίδει την αναψυχήν εις το σώμα, τούτο καταστρέφεται και αποθνήσκει. 

Δι' αυτό λοιπόν μου φαίνεται ότι το ωνόμασαν ψυχήν.
Αν αγαπάς όμως, περίμενε ολίγον, διότι μου φαίνεται ότι βλέπω
κάτι τι μάλλον παραδεκτόν από αυτό διά τους οπαδούς του
Ευθύφρονος. Διότι, καθώς νομίζω, αυτό μεν ίσως να το
περιφρονήσουν και να το θεωρήσουν χονδροειδές. 

Πρόσεξε όμως το εξής, μήπως άραγε αρέσει και εις σε.

Ερμογένης.
Λέγε και μη σε μέλει.

Σωκράτης.
Την φύσιν ολοκλήρου του σώματος, διά να ζη και να περιέρχεται,
ποίον άλλο πράγμα νομίζεις ότι την κατέχει και την &οχεί&
παρά η ψυχή;

Ερμογένης.
Κανέν άλλο.

Σωκράτης.
Και λοιπόν; Δεν πιστεύεις τον Αναξαγόραν ότι και όλων των άλλων
πραγμάτων την φύσιν ο νους και η ψυχή την τακτοποιεί και την
συγκρατεί;

Ερμογένης.
Μάλιστα.

Σωκράτης.
Τότε λοιπόν είναι ορθόν να δώσωμεν αυτό το όνομα εις αυτήν την
δύναμιν, η οποία την &φύσιν οχεί& και κατέχει, και να την
ονομάσωμεν &φυσέχην&, επιτρέπεται δε να την ονομάσωμεν και &ψυχήν& χάριν κομψότητος.

Ερμογένης.
Βεβαιότατα, και μου φαίνεται ότι τούτο το όνομα είναι
καλλιτεχνικώτερον από το προηγούμενον.

Σωκράτης.
Και βέβαια είναι. Και πραγματικώς, μου φαίνεται, ότι είναι
κωμικόν καθώς ετέθη.

Ερμογένης
Αλλά τόρα το κατόπιν αυτού πώς θα κρίνωμεν ότι είναι τεθειμένον;

Σωκράτης.
Το σώμα θέλεις να ειπής;

Ερμογένης.
Ναι.

Σωκράτης.
Όσον δι' αυτό μου φαίνεται διά πολλούς λόγους ότι είναι
τεθειμένον και πολύ καλά μάλιστα, αρκεί ολίγον να το τροποποιήση κανείς. Διότι και σήμα της ψυχής λέγουν μερικοί ότι είναι, η οποία κατά την γνώμην των είναι θαμμένη εις την παρούσαν ζωήν.
Και πάλιν διότι με αυτό εκφράζει η ψυχή, όσα εκφράζει, και διά
τούτο ακόμη ορθώς ονομάζεται σήμα. Μου φαίνεται δε κυρίως ότι έθεσαν αυτό το όνομα οι Ορφικοί, με την ιδέαν ότι τιμωρείται η ψυχή, δι' όσα τιμωρείται. Αυτό δε το έχει ως περίβολον διά να σώζεται και ως είδος δεσμωτηρίου. Λοιπόν διά την ψυχήν έως ότου να αποτίση την ποινήν, αυτό είναι ό,τι και ονομάζεται ακριβώς, δηλαδή &σώμα&(6), και δεν χρειάζεται να τροποποιήσωμεν ούτε ένα γράμμα αυτού.

Π Λ Α Τ Ω Ν Ο Σ ΚΡΑΤΥΛΟΣ  ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ ΚΥΡ. Ζ Α Μ Π Α ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΦΕΞΗ 1910