Οι Πρώτες Επαφές του Jacob Böhme

 

Οι Πρώτες Επαφές του Jacob Böhme

Αν και ο Jacob Bohme θεωρείται συχνά προφήτης ή ιδιοφυΐα, που έγραφε μόνος του τη μελέτη του, στην πραγματικότητα ήταν μέρος ενός δικτύου ανθρώπων με παρόμοια ενδιαφέροντα. Η γενέτειρά του, η πόλη Gorlitz/Zgorzelec, σήμερα στα σύνορα μεταξύ Γερμανίας και Πολωνίας, ήταν ένα σταυροδρόμι, όπου οι διανοούμενοι συγκεντρώνονταν για να συζητήσουν τις φυσικές επιστήμες της εποχής και τις ιδέες μιας σειράς θρησκευτικών μεταρρυθμιστών - όχι μόνο από τις κυρίαρχες ομολογίες του Καθολικισμού, του Λουθηρανισμού και του Καλβινισμού, αλλά και θρησκευτικές μειονότητες όπως οι Schwenkfelder και μεμονωμένοι προφητικοί κήρυκες και συγγραφείς. Επιπλέον, οι γύρω περιοχές όπου ο Bohme πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του - η Lusatia και η Silesia - ήταν ένα χωνευτήρι εθνοτήτων και γλωσσών. Εδώ ζούσαν Γερμανοί, Πολωνοί, Σλάβοι, Μοραβιανοί, Βοημοί και άλλοι, και αυτό αντικατοπτρίζεται στα τοπωνύμια. Οι πόλεις συχνά φέρουν τόσο Γερμανικά όσο και Πολωνικά ονόματα, ή μερικές φορές τα ονόματα είναι στη Σλαβική Σορβική γλώσσα.

Ο ιστός των επαφών του Bohme αποτελούνταν από διαφορετικούς ανθρώπους από όλη αυτή την περιοχή, όπως προφήτες, γιατρούς, αλχημιστές, λατρευτικούς συγγραφείς και ευγενείς προστάτες που του έστελναν χρήματα, βιβλία και δώρα. Την περίοδο αυτή, τα γραπτά διανέμονταν συχνά ως χειρόγραφα αντί για τυπωμένα βιβλία, και στα δίκτυα του Bohme, οι γραφείς έφτιαχναν χειρόγραφα αντίγραφα των κειμένων του, τα οποία μοιράζονταν μεταξύ τους. Λίγα μόλις χρόνια μετά τον θάνατο του Böhme, τα γραπτά του έφτασαν στις Κάτω Χώρες και την Αγγλία. Το έργο του μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς της πρώιμης νεότερης περιόδου. Η σκέψη του αντηχεί σήμερα στο έργο σύγχρονων καλλιτεχνών, συγγραφέων και φιλοσόφων. Ωστόσο, χωρίς τις πρώτες συναινέσεις του Böhme, τίποτα από όλα αυτά δεν θα μπορούσε να είχε συμβεί. Τα κείμενά του ήταν επί μακρόν απαγορευμένα στις Γερμανόφωνες περιοχές, αλλά οι πρώτοι αναγνώστες του Böhme, οι περισσότεροι από τους οποίους προέρχονταν από τη Lusatia και τη Silesia, διατήρησαν τα γραπτά του.

Τις κράτησαν ζωντανές σε χειρόγραφα αντίγραφα που κυκλοφορούσαν σε υπόγεια δίκτυα. Αργότερα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο να τυπωθούν τα γραπτά του. Σε αυτή την ενότητα παρουσιάζονται μερικά από τα μέρη και τα άτομα στα πρώιμα δίκτυα του Böhme που ήταν τα πιο σημαντικά για τη διατήρηση της κληρονομιάς του. Το 1622 ο ευγενής Hans-Christoph von Schellendorf στο Adelsdorf κοντά στο Liegnitz έγραψε στον Jacob Böhme, ζητώντας του να σχολιάσει ένα περίεργο γεγονός: η ταφόπλακα της γυναίκας του είχε αρχίσει να κλαίει αληθινά δάκρυα. Οι γιοι του Schellendorf είχαν πεθάνει ενώ πολεμούσαν κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ο ευγενής ήθελε τη γνώμη του Böhme για το αν υπήρχε κάποια σχέση μεταξύ αυτών των δύο περιστάσεων. Η απάντηση του Böhme σε αυτή την επιστολή -που υποστήριζε ότι μαγικές δυνάμεις διαποτίζουν τον κόσμο και συνδέουν το παρόν με το μέλλον- έγινε μια γνώμη που εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από άλλους θεόσοφους όπως ο Abraham von Franckenberg και ο Johann Theodor von Tschesch.

Αυτή η αγροτική κοινότητα που βρίσκεται ανατολικά της εμπορικής πόλης Seidenberg (Zawidów) ήταν η γενέτειρα του Jacob Böhme το 1575. Ο γιος ενός τοπικού αγρότη που ήταν επίσης ανώτερος της εκκλησίας, ο Böhme διορίστηκε σε έναν υποδηματοποιό στο Zawidów, μια πόλη στον εμπορικό δρόμο που συνέδεε το Görlitz με τη Βοημία. Μόλις το 1599 ο Böhme, έχοντας αποκτήσει τον τίτλο του "Master" του επαγγέλματός του, μετακόμισε στο Görlitz. Παρά την καταγωγή του από το Alt Seidenberg, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι τα θεοσοφικά του δόγματα έτυχαν υποστήριξης εκεί. Πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στο χωριό υπήρχε ένα μνημείο του Böhme. 

Με έδρα το Gymnasium Schoenaichianum, ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα ανώτερης εκπαίδευσης, το Beuthen an der Oder δεν ήταν απλώς μια εμπορική πόλη, αλλά φιλοξενούσε μια ακμάζουσα πνευματική κοινότητα. Το σχολείο προσέλκυσε μαθητές και μορφωμένους επισκέπτες κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής του, πολλοί από τους οποίους είχαν διασυνδέσεις με το Görlitz, μεταξύ αυτών και ο ποιητής Martin Opitz. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1620, η πόλη έγινε κέντρο των αντιφρονούντων θρησκευτικών απόψεων. Οι οπαδοί του αντινομιστή της Ερφούρτης Esajas Stiefel ζούσαν εκεί, ενώ ο Böhme βρήκε υποστήριξη από ευγενείς όπως ο Friedrich von Kreckwitz. Ένας καθηγητής ιατρικής στο Schoenaichianum, ο Gottfried Freudenhammer von Freudenheim, ήταν αντιγραφέας και ανταποκριτής του Böhme. Άλλοι υπερφορείς του Böhme στο Beuthen ήταν, μεταξύ άλλων, ο εισπράκτορας διοδίων Kaspar Lindner, ο σχολικός δάσκαλος Abraham Bernhard, και ο κύριος του κελαριού του δημοτικού συμβουλίου. 

Σπίτι του Τσέχου ευγενούς Ladislav Velen ze Žerotína, αυτός ο μικρός θύλακας στην αγροτική Βοημία έγινε σημείο συνάντησης ετερόδοξων θρησκευτικών προσωπικοτήτων κατά τη δεκαετία του 1620. Ο ίδιος ο Ladislav Velen ze Žerotína ενδιαφερόταν από καιρό για τη φιλοσοφία της θρυλικής μορφής του Ερμή Τρισμέγιστου και από το 1625 καλωσόρισε στο σπίτι του προσωπικότητες όπως ο Μοραβός παιδαγωγός Jan Amos Comenius, ο προφήτης Christoph Kotter από το Sprottau και ο Johann Gesellius από το Straßburg (Στρασβούργο). Ο Gesellius, ο οποίος είχε προηγουμένως ζήσει στο Görlitz για αρκετά χρόνια, δεν ήταν μόνο ο δάσκαλος του μικρότερου γιου της ze Žerotína, αλλά ήταν επίσης αντιγραφέας, αναγνώστης και φίλος του Böhme.

Είναι γνωστό ότι ο Böhme επισκέφθηκε αρκετές φορές το Μπρέσλαου και είχε εμπορικές σχέσεις εκεί. Μερικές φορές ο Böhme ζητούσε από αυτές τις επαφές, όπως ο έμπορος sable (δέρμα ζιμπελίνας) Andreas Hannibal ή ο γιατρός Dr. Matthias Giller von Lilienfeld, να προωθήσουν επιστολές και θεοσοφικά κείμενα σε άλλους, όπως οι οπαδοί του στο Troppau/Opawa. Μετά τον θάνατο του Böhme το 1624 και τον αναγκαστικό επανακαθολικισμό τεράστιων περιοχών της Σιλεσίας το 1628, η πόλη έγινε καταφύγιο και σημείο συνάντησης για αναγνώστες, οπαδούς και ανταποκριτές, μεταξύ άλλων για τους Abraham von Franckenberg, Wilhelm Schwartz, Abraham von Sommerfeld, Gott fried Richter και Johannes Scheffler. Γεννημένος στο Μπρέσλαου, ο Scheffler επηρεάστηκε βαθιά από τα γραπτά τόσο του Böhme όσο και του Franckenberg.

Από θυμό για την απόρριψη του μυστικισμού από τη Λουθηρανική εκκλησία, ο ίδιος το 1653 ασπάστηκε τον καθολικισμό και άλλαξε τον το όνομά του σε Angelus Silesius, ή "Άγγελος της Σιλεσίας". Ωστόσο τα εμπνευσμένα από τον Böhme ποιήματά του συνέχισαν να μεταδίδουν τις ιδέες του φιλοσόφου στις επόμενες γενιές. Σήμερα, η Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη του Βρότσλαβ είναι ένα από τα από τις σημαντικότερες αποθήκες πρωτότυπων βιβλίων του Μπαίμε, χειρογράφων και πρώιμων εκτυπώσεων, και αποτελεί κέντρο για τον μελλοντική έρευνα.

Leigh T.I. Penman σε συνεργασία με τη Lucinda Martin

Από το βιβλίο : Η Εποχή του Κρίνου

Ο Μυστικός Φιλόσοφος Jacob Böhme και η Ανανέωση του Κόσμου