Η μεγαλειώδης Θεοσοφική φιγούρα του
Ορατόριου & Εργαστηρίου του Hans Vredeman de Vries
από το βιβλίο
Το Αμφιθέατρο της Αιώνιας Σοφίας 1595
του Heinrich Khunrath
Hans Vredeman de Vries, Theosophical Figure of the Oratory & Laboratory, σχεδιασμένο από τον Hans Vredeman de Vries και χαραγμένο από τον Paullus van der Doort, 1595, στο: Heinrich Khunrath, Amphitheatrum Sapientiae Aeternae, Hamburg (;) 1595, University of Wisconsin - Madison Special Collections, Sign. ocm23631690
Αυτή η κυκλική εικόνα του Ορατόριου-Εργαστηρίου εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη σπάνια έκδοση του 1595 του Αμφιθεάτρου της Αιώνιας Σοφίας του Heinrich Khunrath, ως χειροποίητη έγχρωμη γκραβούρα που περιβάλλεται από κείμενο που ακτινοβολεί προς τα έξω από την κεντρική εικόνα σαν ακτίνες τροχού. Στην έκδοση του 1609, το περιβάλλον κείμενο αφαιρέθηκε και τοποθετήθηκε στο κύριο κείμενο ως Ισαγωγός ή Εισαγωγή σε κάθε χαρακτική. Ο Khunrath δεν συζητά ποτέ τη σειρά αυτών των εικόνων, αλλά η σύγκριση των σωζόμενων αντιγράφων του 1595 καθιστά σαφές ότι οι τέσσερις εικόνες βρίσκονται με αυτή τη σειρά: 1) Χριστός σταυροειδής, 2) Αδάμ Ανδρόγυνο, 3) Αλχημικός Ερμαφρόδιτος και 4) Ορατόριο-Εργαστήριο. Ενώ οι τρεις πρώτες εικόνες είναι δισδιάστατες μορφές, η τέταρτη είναι τρισδιάστατη με βαθιά προοπτική. Το υπονοούμενο φαίνεται να είναι ότι μόνο όταν συνδυάζονται η αλχημεία, η μαγεία και η Χριστιανική Καμπάλα των τριών προηγούμενων εικόνων έχουμε την πλήρη "πραγματικότητα" του Αμφιθεάτρου του Khunrath σε αυτή την οπτική σύνοψη ολόκληρης της θεοσοφίας του Khunrath και της επαναλαμβανόμενης προτροπής του, Ora et Labora, δηλαδή να προσεύχεσαι στο Ορατόριο και να εργάζεσαι στο Εργαστήριο.
Στην κορυφή της εικόνας, μια δοκός οροφής φέρει ένα κεντρικό μήνυμα με λέξεις από το De Natura Deorum (Περί της φύσης των θεών) του Κικέρωνα: "Κανείς δεν είναι ποτέ μεγάλος άνθρωπος χωρίς θεϊκή έμπνευση". Στα αριστερά, το Ορατόριο είναι το βασίλειο του Θείου, που συνδέεται με τη Χριστιανική Καμπάλα, και τη Θεία Μαγεία. Σε ένα περίπτερο με την ένδειξη Oratorium, βλέπουμε ένα τραπέζι πάνω στο οποίο ακουμπούν δύο βιβλία: ένα ψαλτήρι, ανοιχτό στον Ψαλμό 145:19, που δηλώνει "Ο YHVH κάνει το θέλημα εκείνων που τον φοβούνται"- το άλλο φέρει τις δύο πρώτες κυκλικές μορφές του Αμφιθεάτρου, τον Χριστό και τον Αδάμ. Ένας γενειοφόρος άνδρας, πιθανότατα ο ίδιος ο Khunrath, γονατίζει, ατενίζοντας αυτές τις εικόνες, με τα χέρια του απλωμένα σε προσευχή. Κάτω από το τραπέζι υπάρχουν τα παραδοσιακά σύμβολα Vanitas, ένα κρανίο και μια κλεψύδρα, που υποδηλώνουν τη μεταθανάτια φύση της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας, κάτω από τις λέξεις Disce bene mori ("Μάθε να πεθαίνεις καλά"). Πάνω από το τραπέζι κρέμεται μια λάμπα πετρελαίου που ρίχνει φως σε μια πινακίδα με τη συμβουλή Ne loquaris de deo absque lumine ("Μη μιλάς για τον Θεό χωρίς φως"). Δεν υπάρχει στη γκραβούρα του 1595, αλλά εμφανίζεται ως πρόσθετο απόσπασμα στην έκδοση του 1609, στον καπνό που αναδύεται από το θούριο διαβάζουμε Ascendat, ut fumus, oratio, sacrificium deo acceptabile ("Ας αναδυθεί η προσευχή σαν καπνός, μια αποδεκτή θυσία στον Θεό").
Η απέναντι πλευρά της χάραξης είναι το βασίλειο της Δημιουργίας, ο Μακρόκοσμος, και δείχνει το Εργαστήριο του Khunrath που ασχολείται με τη Φυσικοχημική έρευνα των θαυμάτων της Φύσης, τη μεταστοιχείωση των μετάλλων, την παρασκευή χημικών φαρμάκων και τη Φιλοσοφική Λίθο. Το τζάκι με τις δύο στήλες παρουσιάζει τις άλλες δύο πηγές της γνώσης, εκτός από τη θεία αποκάλυψη: Ratio και Experientia (Λόγος και Εμπειρία). Σειρές φιαλών και ποτηριών στο μαντρότοιχο του εργαστηρίου φέρουν ουσίες απαραίτητες τόσο για τη Χρυσοποιητική (κατασκευή χρυσού) όσο και για την Ιατροχημική (χημική-φαρμακευτική) αλχημεία. Το οικόσημο του Khunrath και το σύνθημα Nec Temere, Nec Timide ("Ούτε βιαστικά, ούτε άτολμα") εμφανίζονται στην καμινάδα.
Το τραπέζι που δεσπόζει στο κέντρο της γκραβούρας είναι καλυμμένο με μια μεγάλη ποικιλία αντικειμένων, με αυτά στα αριστερά να σχετίζονται περισσότερο με το Ορατόριο: μελανοδοχείο, πένα, μολύβια, χαρτί σημειώσεων, αλχημικό ρολόι, αυτά στα δεξιά, ζυγαριές, ένα σετ από βαρίδια, λαβίδες ή διαχωριστικά, σανίδα κοπής και μαχαίρι, όλα παραπέμπουν στο Εργαστήριο, όπως και τα γυάλινα δοχεία κάτω από το τραπέζι. Ακριβώς πάνω από το τραπέζι κρέμεται μια λάμπα πετρελαίου σε σχήμα αστεριού, με επτά κλαδιά, που σχετίζονται με τους επτά αρχαγγέλους και το Ορατόριο, τους επτά πλανήτες του Πτολεμαϊκού σύμπαντος και τα επτά μέταλλα της αλχημείας στο Εργαστήριο. Τα τέσσερα έγχορδα όργανα σε πρώτο πλάνο σχετίζονται με το μήνυμα στο τραπεζομάντιλο: "Η Ιερή Μουσική [είναι] ο διαλύτης (fuga) της θλίψης και των κακών πνευμάτων, επειδή το Πνεύμα του יהוה [Ιεχωβά] ευχαρίστως τραγουδά σε μια καρδιά γεμάτη ευσεβή χαρά". Πίσω από το τραπέζι υπάρχει μια στοά που οδηγεί από την κύρια αίθουσα σε ένα δωμάτιο με κρεβάτι και κουρτίνες στα αριστερά. Στο επιστύλιο της στοάς διαβάζουμε Dormiens Vigila ("Ενώ κοιμάσαι, να επαγρυπνείς''), μια φράση ενδεικτική της πρακτικής της μαγικής τελετουργίας του Khunrath για την αποκάλυψη ονείρων. Συνολικά, λοιπόν, αυτή η χάραξη μας παρουσιάζει ένα Ορατόριο, Εργαστήριο, Αμφιθέατρο και Υπνωτήριο.
Peter Forshaw
Μετάφραση G.J.P.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου