Βουδισμός

Καθιστός Βούδας σε bhumisparsha-mudra στάση (καλώντας τη γη να γίνει μάρτυρας του).  

Βιρμανία, λευκό μάρμαρο με ίχνη πολυχρωμίας.
Γαλλο-Ρωμαϊκό μουσείο της Λυών

Βουδισμός

Ο Γκοτάμα Σιντάρτα δίδαξε μια ανεξάρτητη από τις τρέχουσες συμβατικότητες ηθική και μια εντελώς νέα και καθαρή θέαση του κόσμου. Βούδας δεν σημαίνει θεός, αλλά ένας άνθρωπος όπως όλοι οι άλλοι, ο οποίος όμως ξύπνησε από το βαθύ ύπνο της πνευματικής άγνοιας (αβίντια) και κατόρθωσε να συλλάβει την αλήθεια και την ουσία των νόμων που κυβερνούν τους κόσμους.

Ο Βούδας θέλησε να ανακαλύψει τη βαθύτερη αιτία της μόνιμης και διάχυτης ανθρώπινης δυστυχίας, η οποία εμφανίζεται με το προσωπείο τάχα της προσωρινότητας του πόνου που είναι διάχυτος, συνοδευόμενος μάλιστα και με την απάτη της μελλοντικής μόνιμης ευτυχίας.

O ιστορικός Bούδας Σακυαμούνι, ο θεμελιωτής του Bουδισμού, γεννήθηκε με το όνομα Γκοτάμα Σιντάρτα στα μέσα του 6ου π.X. αιώνα (την εποχή του Hράκλειτου και του Πυθαγόρα) και ήταν γιος του Bασιλιά του Kαπιλαβάστου, του σημερινού Nεπάλ.

Στην ηλικία των 29 ετών, εγκατέλειψε το παλάτι του πατέρα του, τη γυναίκα του και το παιδί του, αναζητώντας το νόημα της ζωής. Ένα πρωινό, σε ηλικία 35 ετών, κατάκτησε τη φώτιση,καθώς βρισκόταν σε στάση διαλογισμού, κάτω από ένα δέντρο που ονομάστηκε από τότε το «∆έντρο της Φώτισης». 

Πέρασε τα επόμενα 45 χρόνια του, μέχρι δηλαδή την ηλικία των 80 ετών, εκθέτοντας τη ∆ιδασκαλία του, όπως το «Mεσαίο ∆ρόμο», τις «Τέσσερις Επιφανείς Aλήθειες» και το «Oκταπλό Mονοπάτι», με σκοπό όλα τα όντα να κατακτήσουν τη φώτιση που ο ίδιος επέτυχε.

Η άγνοια

Ο Βούδας δίδαξε ότι η «άγνοια» είναι η πηγή της δυστυχίας μας. Και αυτή η έννοια της άγνοιας, δεν αναφέρεται φυσικά στην τυχόν έλλειψη επιστημονικών ή άλλων γνώσεων, σε μια αδυναμία κατανόησης ή στην απουσία κοινής λογικής. Το αντίθετο μάλιστα. Μας επισήμανε ότι έχουμε στηριχτεί περισσότερο από ότι πρέπει στις νοητικές λειτουργίες μας και στη συγκέντρωση άχρηστων στην ουσία πληροφοριών.

Με την έννοια «άγνοια» εδώ, αναφερόμαστε σε μια καθολικά, πανανθρώπινα λαθεμένη αντίληψη που έχουμε για το πώς υπάρχουν τα πράγματα και ειδικότερα, για το πώς και αν υπάρχει αυτό το οποίο αποκαλούμε «εγώ». Γιατί το «εγώ» που είναι κατά συνεκδοχή, η βασική αιτία της ανασφάλειας μας και του φόβου μας (αιτιών που επικαλύπτουν την καθαρή μας φύση), είναι που προκαλεί αυτή τη γενικευμένη και απροσδιόριστη σε πρώτη ζήτηση, άγνοια.

Οι λαθεμένες μας αυτές αντιλήψεις, είναι που υπερτονίζουν τόσο την ύπαρξη ενός «εγώ», όσο και τη στερεά, την αμετακίνητη εικόνα που σχηματίζουμε για τον κόσμο των φαινομένων και για τα πράγματα γενικά. Και κατά συνέπεια, είναι υπεύθυνες για την εντονότερη προσκόλληση που αναπτύσσουμε γι’ αυτά, καθώς πιστεύουμε στη συνέχεια και στη μονιμότητά τους. 

Είναι αυτές οι αντιλήψεις που μας επιβάλουν να δίνουμε μεγαλύτερη από ότι πρέπει προσοχή στο «εγώ» μας και με ότι αυτό απαρτίζεται: Τους φίλους μας, τα αγαθά μας, τις επιθυμίες μας και έτσι δεν μπορούμε να ηρεμήσουμε μέσα στην ανακύκληση των καιρών και των πραγμάτων και ζούμε πιεσμένοι από την ανασφάλεια και φορτισμένοι από τα αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματά μας.

Αν όμως αναπτύξουμε μια πιο σωστή αντίληψη της πραγματικότητας, θα μπορέσουμε ταυτόχρονα να αποκτήσουμε κάποιο βαθμό ελευθερίας και με χαλαρότερο τρόπο να απαλλαγούμε από τη δυστυχία, απορρίπτοντας αυτή την λαθεμένη αντίληψη, που είναι η ρίζα της δυστυχίας μας.

Το εγώ, βάση της άγνοιας

Για τους ανθρώπους ιδιαίτερα, ο Βούδας βίωσε τη βαθιά αιτία του πόνου και της δυστυχίας τους και από απέραντο έλεος αποφάσισε να τους διδάξει τον τρόπο με τον οποίο θα υπερβούν αυτό το φαύλο κύκλο των γεννήσεων και των θανάτων, που στην ανατολή αποκαλείται Σαμσάρα.

Τους τόνισε ότι η άγνοια παράγει αυτό που αποκαλούμε «εγώ», το οποίο δημιουργεί μέσα από την ανασφάλεια που νοιώθει καθώς βρίσκεται σε ένα χαοτικό πια και ανεξέλεγκτο κόσμο, τα δύο δηλητήρια του, την προσκόλληση και την αποστροφή. Και αυτά τα δύο δηλητήρια σαν μια σαδιστική διελκυστίνδα το καταδυναστεύουν ανελέητα. Το «εγώ» έχοντας διχάσει τον κόσμο σε καλό και κακό, τροφοδοτεί αυτά τα δηλητήρια, τα οποία με τη σειρά τους, παράγουν για λογαριασμό του αφόρητο πόνο και δυστυχία.

Όταν λοιπόν το «Εγώ» έχει αυτά τα οποία μέσα από την προσκόλλησή του θεωρεί καλά και επιθυμεί, είναι ευτυχισμένο. Όταν μέσα από την αποστροφή του έχει αυτά τα οποία θεωρεί κακά, είναι δυστυχισμένο. Και στη συνέχεια, όταν δεν έχει αυτά που επιθυμεί είναι δυστυχισμένο και όταν δεν έχει αυτά τα οποία αποστρέφεται, είναι ευτυχισμένο. 

Αλλά τα πράματα εναλλάσσονται γύρω μας συνεχώς, και δια κυμαίνουν την ύπαρξή μας από την ευτυχία στη δυστυχία και από τη δυστυχία στην ευτυχία, χωρίς να κάνουν διάκριση ηλικίας, θέσεως, αξιωμάτων, πλούτου ή δύναμης.

Αυτός ο απλός και χιαστί διατυπωμένος ορισμός της αιτίας του πόνου και τις δυστυχίας των πλασμάτων που περιφέρονται ασταμάτητα στη Σαμσάρα, είναι πρωτότυπος, αποκαλυπτικός και μοναδικός. Και πρέπει να αποτυπωθεί βαθιά και ανεξίτηλα στη συνείδηση όλων των σκεπτόμενων όντων και να αποτελέσει την κλείδα για να απαντήσουν στο πανάρχαιο αίνιγμα της Σφίγγας για την καταγωγή των αιτίων της σύγχυσης και της άγνοιας που έχουν διαβρώσει ολόκληρο αυτό το δικό μας σύμπαν.

Και ο Βούδας Σακυαμούνι δεν έκανε μόνο μια θεωρητική παρατήρηση σχετικά με την πηγή της δυστυχίας, αλλά υπέδειξε και τα πρακτικά μέσα, όπως θα δούμε, για την υπέρβασή της.
Ο άνθρωπος έτσι, η πνευματική του σύγχυση και η εγγενής δυστυχία του, υπήρξαν το κεντρικό πρόβλημα της Βουδιστικής πρακτικής και κάθε φιλοσοφική αναζήτηση που δεν είχε σχέση με τις καθημερινές του αυτές δοκιμασίες και με την απαλλαγή του από αυτές, θεωρήθηκε φυγή και ματαιοπονία και δεν ενθαρρύνθηκε από τον πρώιμο Βουδισμό. Κάθε μεταφυσική θεώρηση κατ’ αυτόν, είναι στην ουσία μερική μόνο προσέγγιση της αλήθειας που βρίσκεται πέρα και πάνω από κάθε λογική ανάλυση και νοητική διεργασία.

Έτσι, ο Βουδισμός δεν είναι ούτε θρησκεία με τον αυστηρό προσδιορισμό του όρου (δεν έχει θεό δημιουργό λ.χ. και εξαρτημένη σωτηριολογία), ούτε είναι ένα φιλοσοφικό σύστημα με τη δυτική αντίληψη του όρου. Απλά είναι ένας τρόπος ζωής, ένας πρακτικός δρόμος που έχει σαν σκοπό να σε απαλλάξει από την εγγενή και αξεπέραστη (μέσω της άγνοιας και του εγώ) δυστυχία.

Οι τέσσερις επιφανείς αλήθειες

Παραδοσιακά ο Βούδας παρουσίασε αυτή τη διδασκαλία του με ένα ολοκληρωμένο τρόπο και μέσα από Τέσσερις επάλληλες Αλήθειες, οι οποίες αποκλήθηκαν Επιφανείς, λόγω ακριβώς της σπουδαιότητάς τους. Και με την έννοια αυτή αποτελούν την τέλεια συμπύκνωση των ∆διδασκαλιών του.

Η Πρώτη Αλήθεια μας υπογραμμίζει το γεγονός ότι υποφέρουμε. Και ότι αυτή η κατάσταση της δυστυχίας μας είναι εγγενής, αφορά όλους μας και είναι αδιαχώριστη από τη γενική κατάσταση της συμπαντικής άγνοιας μέσα στην οποία ζούμε.

Η ∆εύτερη Αλήθεια μας εξηγεί ότι αιτία της δυστυχίας μας αυτής είναι η δυαδική μας κατάσταση, που προέρχεται από την ύπαρξη ενός εγώ, αποχωρισμένου από την εναδική έκφραση του Σύμπαντος.

Η Τρίτη Αλήθεια μας διδάσκει και μας βεβαιώνει ότι μόνο ένας τρόπος υπάρχει για να σταματήσουμε αυτή τη δυστυχία. Και αυτός είναι η επιστροφή μας στην ποιότητα και τη θέαση αυτής της ολοκληρωμένης, της εναδικής ύπαρξης.

Και η Τέταρτη Αλήθεια μας υποδεικνύει τη μέθοδο με την οποία θα επιτύχουμε την εξαφάνιση της δυστυχίας, που είναι ακριβώς ο δρόμος που και ο ίδιος ο Βούδας ακολούθησε για να επιτύχει την τέλεια και υπέρτατη απελευθέρωση του. Και αυτός ο δρόμος αποκλήθηκε σημασιολογικά: το Ευγενές Οκταπλό Μονοπάτι.

Το Ευγενές Οκταπλό Μονοπάτι

Η ανάπτυξη οκτώ βασικών αρετών και προσόντων συγχρόνως, υποδεικνύεται από το Βούδα σαν αναγκαία προϋπόθεση για την κατάκτηση της τέλειας φώτισης. Οι οκτώ αυτές αρετές που πρέπει να εκφράζονται στον υπέρτατο, τον πιο ολοκληρωμένο και τέλειο βαθμό από έναν ασκητή, είναι: 

Ορθή Αντίληψη, 
Ορθή Σκέψη, 
Ορθός Λόγος, 
Ορθή Ενέργεια, 
Ορθή Ζωή, 
Ορθή Προσπάθεια, 
Ορθή Περίσκεψη 
Ορθή Επίγνωση.

Βούδας κατά συνεκδοχή είναι εκείνος ο οποίος αφυπνίστηκε από το βαθύ ύπνο της άγνοιας, κατανόησε την αιτία του πόνου και της δυστυχίας, αναγνώρισε αυτό το Ευγενές Οκταπλό Μονοπάτι, , και τελικά περπάτησε ο ίδιος πάνω στο δρόμο προς τη φώτιση, δηλαδή βίωσε και εφάρμοσε τις οδηγίες αυτές και τελικά απελευθερώθηκε. 

Και όχι μόνο μπορεί πια, αλλά έχει υποχρέωση να αναφέρει στους άλλους, να τους διδάξει τι δυσκολίες και εμπόδια βρήκε πάνω σ’ αυτόν, μεταβαλλόμενος έτσι σε οδηγό τους. Αλλά θεώρησε παράλληλα με στεντόρεια φωνή να υπογραμμίσει ότι κάθε ακόλουθος και συνοδοιπόρος του, πρέπει και οφείλει να τον βαδίσει φυσικά αυτό το δρόμο από μόνος του και να ζήσει ο ίδιος τις εμπειρίες του.

Ο Βουδισμός απεχθάνεται κάθε είδος σωτηριολογίας. Κανένας άλλος δεν μπορεί να περπατήσει για λογαριασμό σου αυτό το δρόμο. Ο Βουδισμός μεταφέρει έτσι άμεσα, άφοβα και χωρίς κανένα δισταγμό την ευθύνη της πορείας αυτής, σε κάθε ασκούμενο προσωπικά. Ο νόμος του κάρμα που υιοθέτησε και επαναπροσδιόρισε, του το επιβάλλει.

Τα οχήματα προς τη φώτιση

Αυτή η παρομοίωση του δρόμου, επέτρεψε στο Βουδιστικό Σύστημα να αποκαλείται Όχημα (Yana), με την έννοια ότι δεν είναι σκοπός, αλλά ότι είναι ένα μέσο το οποίο θα σε μεταφέρει από τον τόπο της εγκόσμιας εμπειρίας, της πνευματικής άγνοιας, της επιθυμίας, της δυστυχίας και του πόνου, στον τόπο της υπερβατικής σοφίας, που είναι η απελευθέρωση από τα δεσμά και τον πόνο και που αποκαλείται Φώτιση. 

Και καθώς για λόγους πρακτικούς, όταν διασχίσουμε με ένα ακάτιο το ποτάμι και φθάσουμε στην απέναντι όχθη, δεν το σέρνουμε μαζί μας, αλλά το εγκαταλείπουμε για να φθάσουμε εύκολα στον τελικό μας προορισμό, έτσι και το Βουδιστικό Όχημα, είναι απλά ένα μέσο πορείας και ολοκλήρωσης που η φύση του και η αποστολή του, δεν του επιτρέπουν να εξελιχθεί σε αυτοσκοπό.

Αποτέλεσμα αυτής της ιδιότητας του να είναι ο Βουδισμός άμεσος, πρακτικός και βιωματικός, είναι ότι δημιούργησε σχολές και μορφές που τον παρουσιάζουν με άλλη κάθε φορά απόχρωση, μέσα στους 25 αιώνες της ιστορίας του και τον κάνει να συμφιλιώνεται σοφά με κάθε επιχώριο πολιτισμικό σχήμα καθώς έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη. Παράλληλα του επιτρέπει να έχει και διάφορα επίπεδα έκφρασης και ερμηνείας, εξωτερικά, εσωτερικά και μυστικά.

Αλλά τα διάφορα Οχήματα που δίδαξε ο Βούδας, όπως τα Οχήματα της Χιναγιάνα και της Μαχαγιάνα λ.χ., θεωρούνται από όλους τους Βουδιστές, τέλεια από κάθε άποψη και οι διάφορες παραδόσεις των ποικίλων ασκήσεων του Ντάρμα, εκτιμούνται ότι είναι όλες βαθύτατες και πέρα από τα όρια της φαντασίας, αποτελεσματικές.Η ποικιλία τους δεν οφείλεται σε κάποια διαφορά ποιότητάς τους, αλλά στη διαφορετική ικανότητα πρόσληψης των όντων στα οποία απευθύνονται, στη διαφορετική καρμική τους επιβάρυνση.

Ο Λέων της Φυλής των Σάκυα (όπως αποκαλείται ο Βούδας Σακυαμούνι), γύρισε για παράδειγμα τον τροχό του Ντάρμα (δηλαδή δίδαξε), ουσιαστικά στα 45 χρόνια της αποστολής του και παρά τις άπειρες ομιλίες του, μόνο τρεις φορές ουσιαστικά και κάθε φορά κινήθηκε σε διαφορετικό επίπεδο και για διαφορετικές κατηγορίες όντων:

Με το πρώτο γύρισμα, ο Βούδας εξαφάνισε τη λανθασμένη άποψη της μη αποδοχής του νόμου της αιτίας και του αποτελέσματος (κάρμα). (Κάτι που ήταν εύκολο να το αποδεχθούν όλοι σχεδόν οι άνθρωποι).

Με το επόμενο γύρισμα, εξαφάνισε τη λανθασμένη άποψη της πίστης σε μια αυθύπαρκτη και ανεξάρτητη ψυχή, που αποτελεί τη βάση της απατηλής προσκόλλησης στο εγώ. (Κάτι που είναι δυσκολότερα αποδεκτό, γιατί το εγώ, είναι η πηγή της άγνοιας και το στήριγμα όλων των παθών).

Και με το τρίτο γύρισμα, εξαφάνισε τη βάση όλων συλλήβδην των λανθασμένων απόψεων, που θεωρούν ότι τα φαινόμενα γενικά έχουν μια ανεξάρτητη και στέρεη ύπαρξη. (Το απατηλό των φαινομένων μόνο μετά από βαθύ και έμπειρο διαλογισμό μπορεί να γίνει τελικά αποδεκτό). Αυτά τα γυρίσματα του τροχού, επέτρεψαν με άνεση τη δημιουργία νέων σχολών και ευρύτερων και ταχύτερων Οχημάτων.........

More : http://www.scribd.com/doc/38761627/Βουδισμος