Πυθαγόρειοι και Ορφικοί
Ο Πλάτωνας δεν ήταν ο πρώτος που σκέφτηκε για την ψυχή με αυτόν τον τρόπο. Θα μπορούσε να αναφερθεί σε εικασίες που επικρατούσαν στα τέλη του έκτου αιώνα π.Χ. και συνδέονταν κατά κύριο λόγο με το όνομα του Πυθαγόρα. Γνωρίζουμε δυστυχώς πολύ λίγα για τη ζωή αυτού του σημαντικού φιλοσόφου. Είναι γνωστό ότι ο Πυθαγόρας (περ. 580-500 π.Χ.) εγκατέλειψε την πατρίδα του τη Σάμο γύρω στο 530 π.Χ. και συγκέντρωσε γύρω του μαθητές στη νότια Ιταλική πόλη Κρότωνα. Οι οπαδοί του προέρχονταν από την τάξη των αριστοκρατών και διέφεραν σαφώς από την πλειοψηφία ως προς τις θρησκευτικές και φιλοσοφικές τους αντιλήψεις. Κατά τη διάρκεια της ζωής του συγκεντρώθηκαν πολλοί θρύλοι γύρω από τον Πυθαγόρα, ο οποίος συνέβαλε στην ανάπτυξη πολλών εσώτερων πεδίων διδασκαλίας. Η αντίληψή του για την ψυχή ενέπνευσε τον Πλάτωνα και άλλους (βλ. Bremmer 2002: 11-26). Πιο ρητά από τον Πλάτωνα, ο Πυθαγόρας δίδασκε το δόγμα της μετενσάρκωσης, δηλαδή της αναγέννησης της ψυχής, γεγονός που τον ώθησε να συνιστά προσοχή στην κατανάλωση ορισμένων κρεάτων - μπορούσε κανείς να φάει κατά λάθος ένα άτομο που μετενσαρκώθηκε ως ζώο. Σε αντίθεση με τους διαδόχους του, κυρίως τον Παρμενίδη, τον Εμπεδοκλή και τους Ορφικούς, οι οποίοι θεωρούσαν την κατανάλωση κρέατος ως κανιβαλισμό με βάση τη μετενσάρκωση, ο Πυθαγόρας δεν ήταν αυστηρός χορτοφάγος.
Ωστόσο, οι διδασκαλίες του εξασφάλισαν ότι οι Πυθαγόρειοι σχημάτισαν τη δική τους κοινωνική ομάδα λόγω του αυστηρού καθεστώτος τους.
Ορισμένοι μελετητές περιέγραψαν αυτόν τον τρόπο ζωής ως "πουριτανικό", επειδή ο Πυθαγόρας δίδασκε έναν σαφή διαχωρισμό σώματος και ψυχής (με τον οποίο το φυσικό υποτιμάται σε σχέση με το πνευματικό), έναν ορισμένο ασκητισμό και μια σύνδεση μεταξύ ατομικής ενοχής και τιμωρίας.
Ο Πυθαγόρας συνέβαλε περαιτέρω στον εσωτερικό λόγο με την ερμηνεία του για το σύμπαν. Ο Αριστοτέλης και άλλοι μας λένε ότι ο Πυθαγόρας ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε σοβαρά με τα μαθηματικά (αν και το θεώρημα του Πυθαγόρα μπορεί στην πραγματικότητα να μην είναι δικό του. Οι Πυθαγόρειοι ανέπτυξαν την ιδέα ότι οι μαθηματικές αρχές, και επομένως οι αριθμοί, ήταν επίσης οι αρχές όλης της ύπαρξης. Η αναλογία των αριθμών και οι αναλογίες είναι κατά συνέπεια εικόνες της αρμονίας του σύμπαντος, το οποίο περιγράφεται στη συνέχεια (για πρώτη φορά) ως "σύμπαν", ως μια διατεταγμένη ενότητα και το αντίθετο του χάους. Η μαθηματική ή "γραμματική συγκρότηση" του σύμπαντος θα εξελιχθεί μέσω του Εβραϊκού μυστικισμού σε κεντρικό μοτίβο του μεσαιωνικού και σύγχρονου εσωτερισμού.
Ο Πυθαγόρας ενδιαφερόταν για τη μουσική ως μια περαιτέρω έκφραση αυτής της συνολικής αρμονίας όλων των όντων. Τα διαστήματα της μουσικής αντιστοιχούν στις κοσμικές αναλογίες και τα ουράνια σώματα σε κίνηση παράγουν νότες σε συγκεκριμένα διαστήματα. Αυτό οδηγεί στο πυθαγόρειο δόγμα της "αρμονίας των σφαιρών", το οποίο μέσω του Νεοπλατωνισμού επηρέασε τους συλλογισμούς διάσημων λογίων της Αναγέννησης και άλλων σχολών μέχρι και τον εικοστό αιώνα του εσωτερισμού.
Οι λεγόμενοι Ορφικοί συγκαταλέγονται επίσης στις ομάδες που επηρεάστηκαν από τον Πυθαγορισμό τον πέμπτο αιώνα π.Χ.. Η ομάδα αυτή θεωρούνταν παλαιότερα ως μια μικρή Ελληνική αίρεση, αλλά νέες ανακαλύψεις δείχνουν ότι οι Ορφικοί, στους οποίους συμμετείχαν πολλές γυναίκες, ασκούσαν μια μυστηριακή θρησκεία με ατομική μύηση ακολουθώντας τον Διόνυσο Βάκχο, σε αντίθεση με τα Μεγάλα Μυστήρια της Ελευσίνας ή της Σαμοθράκης.
Τα "εκστατικά" στοιχεία αυτής της λατρείας είναι ακόμη ορατά στα Ρωμαϊκά βακχανάλια. Σε αντίθεση με τον Πυθαγορισμό, το Ορφικό δόγμα δεν αποδόθηκε σε μια συγκεκριμένη ιδρυτική μορφή αλλά σε έναν μύθο. Το περιεχόμενό του αφορούσε τη δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου (θέμα που δεν είχε προκαλέσει προηγουμένως κανένα ενδιαφέρον στην Ελλάδα), καθώς και την εσχατολογία, δηλαδή τη διδασκαλία του τέλους και μιας νέας αρχής της ιστορίας, και με τη μετενσάρκωση (βλ. Bremmer 2002: 15-24).
Ο Πλατωνισμός, ο Πυθαγορισμός και ο Ορφισμός δείχνουν με σαφήνεια την πλούσια ποικιλία του Ελληνικού φιλοσοφικού και θρησκευτικού λόγου και πώς ορισμένες έννοιες για τον άνθρωπο και τον κόσμο εξελίχθηκαν σε σημαντικούς δομικούς λίθους του αρχαίου εσωτερισμού.
Τέλος, πρέπει να εξετάσουμε τον Στωικισμό για την ορθή κατανόηση του εσωτερισμού, διότι εδώ οι προαναφερθείσες παραδόσεις απορροφήθηκαν και μετασχηματίστηκαν σε μια νέα μορφή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου