Ο Σταυρός και το Ρόδο του Robert Fludd (Summum Bonum 1629)

 

Ο Σταυρός και το Ρόδο του Robert Fludd (Summum Bonum 1629)

Υπάρχει κάποια συζήτηση σχετικά με τη σχέση μεταξύ του Ρόμπερτ Φλουντ και των Αδελφών του Ροδόσταυρου, όπως ήταν γνωστοί οι Ροδόσταυροι πριν από 350 χρόνια. Ωστόσο, είναι πολύ σαφές τόσο από τα γραπτά του όσο και από όσα έγραψαν άλλοι γι' αυτόν ότι ο Φλουντ ήταν σε μεγάλο βαθμό εξοικειωμένος με τις αρχές των Ροδόσταυρων.  Η εικόνα του με το Ρόδο και τον Σταυρό είναι γεμάτη συμβολισμούς που σχετίζονται με τη ροδοσταυρική σκέψη.

Ο Fludd γεννήθηκε το 1574 και πέθανε το 1637.  Αν και έζησε και εργάστηκε στην ιατρική το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του στην Αγγλία, ταξίδεψε επίσης στην Ευρώπη και πιθανότατα συνδέθηκε με ομοϊδεάτες του κατά τη διάρκεια των έξι ετών που έμεινε εκεί.  Έγινε πτυχιούχος και αργότερα διδάκτωρ της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ωστόσο, θεωρήθηκε ανορθόδοξος επειδή συμβουλευόταν το ωροσκόπιο κάθε ασθενούς στη διάγνωση και χρησιμοποιούσε κάτι που έμοιαζε με ομοιοπαθητικά φάρμακα. Ο Fludd ήταν αυτό που σήμερα θα αποκαλούσε κανείς ολιστικός θεραπευτής. Υποστήριζε ότι πρώτα πρέπει να θεραπεύεται ο νους και το πνεύμα του ασθενούς και μετά η όποια ασθένεια. Οι ριζοσπαστικές ιδέες του Fludd για την ιατρική και τις θεραπείες του προκάλεσαν μεγάλες δυσκολίες στο να γίνει αποδεκτός από την ιατρική κοινότητα, αλλά τελικά έγινε δεκτός ως μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου Ιατρών.

Το βιβλίο του, A Compendious Apology for the Fraternity of the Rosy Cross... που εκδόθηκε το 1617 δείχνει ότι ήταν ένας πολύ ενθουσιώδης υποστηρικτής της Αδελφότητας του Ροδόσταυρου, αλλά ποτέ δεν ισχυρίστηκε ότι ήταν μέλος αυτής της ομάδας. Φυσικά αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, διότι εκείνη την εποχή ήταν επικίνδυνο για την υγεία του να ισχυριστεί κανείς ότι ήταν οτιδήποτε άλλο εκτός από ένας πολύ ορθόδοξος πολίτης! Το Ρόδο και ο Σταυρός του Ρόμπερτ Φλαντ εμφανίστηκαν για πρώτη φορά ως εικονογράφηση στο έργο του Summum Bonum Part 4 που δημοσιεύτηκε το 1629, μια άλλη υπεράσπιση της Ροδοσταυρικής Αδελφότητας.  Η Λατινική επιγραφή σημαίνει: Το τριαντάφυλλο δίνει μέλι στις μέλισσες.  Πρόκειται για μια απολύτως αθώα παρατήρηση, αλλά γιατί ο Fludd να πει κάτι τόσο προφανές;  Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι εδώ υπάρχουν πολύ περισσότερα απ' όσα λέει ο Fludd.

Ας εξετάσουμε μερικούς από τους συμβολισμούς σε αυτό το σχέδιο. Η γλώσσα του Ρόδου έχει γεμίσει ολόκληρα βιβλία και είναι πολύ εκτεταμένη για να συζητηθεί εδώ. Μπορούμε ωστόσο να παρατηρήσουμε ότι το τριαντάφυλλο συνδέεται με την αγάπη και αυτή η αρετή είναι κεντρική στον ροδοσταυρικό συμβολισμό. Πρώτον, η Αγάπη, μαζί με το Φως και τη Ζωή, καταλαμβάνει ένα από τα σημεία του Τριγώνου της Εκδήλωσης που αναφέρεται στις τελετουργίες των Ροδόσταυρων. Δεύτερον, μας συμβουλεύουν να "Αγαπάτε ο ένας τον άλλον", με τα λόγια που χρησιμοποίησε ο Χριστός, έτσι ώστε η προσωπικότητα της ψυχής μας να ξεδιπλωθεί όπως τα πέταλα ενός τριαντάφυλλου που προχωρά στην ωριμότητα.

Τρίτον, το μυστικιστικό τριαντάφυλλο που αντιπροσωπεύει την προσωπικότητα της ψυχής ξεδιπλώνεται πάνω στο σταυρό της υπηρεσίας στο πιο ισχυρό και εύκολα αναγνωρίσιμο σύμβολό μας, αυτό του Ροδόσταυρου εκείνων που αρκούνται στο να εργάζονται για την προσωπική τους ανάπτυξη. Το τριαντάφυλλο στέκεται στον κήπο της ψυχής. Οι μέλισσες φυσικά συμβολίζουν την εργασία.  Φανταστείτε τη συνδυασμένη προσπάθεια των μεμονωμένων εντόμων που είναι απαραίτητη για να συμπυκνωθεί ένα λίτρο μέλι από το νέκταρ χιλιάδων λουλουδιών.

Η εργασία των αλχημιστών και των θεραπευτών δεν ήταν λιγότερο έντονη. Για εμάς αυτό το σύμβολο δείχνει ότι η πρόοδος στη μυστικιστική ανάπτυξη δεν πραγματοποιείται χωρίς σημαντική προσωπική προσπάθεια.  Το Φως του Ροδόσταυρου που μεταφέρουν οι Ροδοσταυρικές Ομάδες μας είναι επίσης ο συνδυασμός πολλών μικροσκοπικών φώτων. Αυτή ήταν μια άλλη απεικόνιση που σχετίζεται με τον συμβολισμό των μελισσών στην κυψέλη τους.  Οι μέλισσες είναι απαραίτητες σε έναν κήπο για να εξασφαλίσουν ότι η δυνητική γονιμότητα των φυτών εκδηλώνεται στους καρπούς τους. Αν τα λουλούδια δεν λάβουν την προσοχή κάποιου επικονιαστικού μηχανισμού, μαραίνονται και πεθαίνουν ανεκπλήρωτα. Οι μέλισσες είναι το αιώνιο σύμβολο της φυσικής εξέλιξης της ζωής, ακόμη και στην όχι και τόσο ποιητική γλώσσα μας, όπου η αναπαραγωγή αναφέρεται συχνά ντροπαλά ως δραστηριότητα για "τα Πουλιά και τις Μέλισσες".

Η πέργκολα και τα αμπέλια στην εικονογράφηση του Fludd μας υπενθυμίζουν ότι βρισκόμαστε σε έναν κήπο. Το "Κρασί του Σταφυλιού" αποτελεί εδώ και πολύ καιρό σύμβολο των πλούσιων ανταμοιβών που μπορεί να φέρει η επιχείρηση. Στην προκειμένη περίπτωση θυμίζει επίσης μια μετασχηματιστική λειτουργία, επειδή απαιτούνται πολλές ξεχωριστές διαδικασίες για να μετατραπεί το σταφύλι στο αμπέλι στο κρασί που τρέφει την ψυχή.

Και πάλι υπενθυμίζουμε ότι απαιτείται εργασία για να γίνει ο κήπος παραγωγικός. Η κυματοειδής όψη της επιφάνειας του κήπου μπορεί απλώς να θεωρηθεί ότι αντιπροσωπεύει αυτό που λέμε ακόμη και σήμερα ότι είναι "τα σκαμπανεβάσματα της ζωής". Καταλαβαίνουμε ότι κάθε στιγμή μπορεί να μη βιώνεται εκείνη τη στιγμή ως κάτι ευχάριστο, αλλά παρά τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζουμε, η εξέλιξη της ψυχικής μας προσωπικότητας προχωράει ακόμη πιο γρήγορα λόγω της αποφασιστικότητας και του σθένους που επιδεικνύουμε.

Η αράχνη συμβολίζει τις παγίδες που πρέπει να αποφεύγονται στη ζωή.  Ακριβώς όπως ο ιστός πιάνει την απρόσεκτη μέλισσα, έτσι και η απόσπαση της προσοχής, η έλλειψη συγκέντρωσης, η νωθρότητα και άλλα ελαττώματα πιάνουν τον απερίσκεπτο κηπουρό της ψυχής.  Ο Robert Fludd μας έχει παράσχει μια σειρά από συνδεδεμένα σύμβολα σε αυτή την απεικόνιση.  Έχει καμουφλάρει επιδέξια το γεγονός ότι το ίδιο το τριαντάφυλλο μεταφέρεται πάνω σε έναν σταυρό.  Οι βραχίονες του σταυρού σχηματίζονται από πηχτά κλαδιά, που όμοια τους δεν συναντάμε σε πραγματικά φυτά. Για να αποφευχθεί οποιοδήποτε λάθος στην ερμηνεία, ο σταυρός του Fludd είναι σκόπιμα απομακρυσμένος από τον σταυρό της σταύρωσης που υιοθέτησε η χριστιανική εκκλησία.  Συνεπώς, δεν πρέπει να συγχέουμε αυτόν τον σταυρό με κάποιον θρησκευτικό συμβολισμό. Παρόλο που μπορεί να υπάρχουν παραλληλισμοί μεταξύ των δύο ειδών σταυρών, ο σταυρός του Φλουντ μας φέρνει άμεσα στην ενατένιση της ιδέας του σταυρού της υπηρεσίας πάνω στον οποίο ξεδιπλώνεται το ρόδο της αναπτυσσόμενης ψυχικής προσωπικότητας.

Peter Bindon, FRC

Μετάφραση G.J.P.