O αιγυπτιακός Αγαθοδαίμων του Αιθέρος, φύλαξ των μυστικών της Αλχημίας της Ίσιδος.
Πάπυρος της Ύστερης περιόδου, ίσως από την Ηλιούπολη.
Τα μέταλλα
H Ποίηση και η Μαντική έχουν κοινό σημείο εκκίνησης. Η κοινή αυτή αρχή, χαμένη στα χρόνια της ηρωικής εποχής και των μύθων, οδηγεί, μέσω της εσωτερικής συνοχής του Λόγου, στην αποσαφήνιση θεμελιακών εννοιών και προαναγγέλλει την υποκατάσταση του υπερφυσικού από το μεταφυσικό. Στην αρχή της εξέλιξής του, ο άνθρωπος, εξαιτίας της κεφαλαιώδους σημασίας της επιβίωσης, ήρθε σε σύγκρουση με όλα τα υπόλοιπα πλάσματα της Φύσεως. Σήμερα, ύστερα από αγώνες χιλιάδων ετών, βρίσκεται νικητής, στην κορυφή της πυραμίδας της ζωικής πανίδας. Παρ’ όλα αυτά κατά καιρούς απειλείται η θέση του, ενώ ο ίδιος καθημερινά εξακολουθεί να μάχεται για την επιβίωσή του. Και αυτό διότι, από τότε που οι άνθρωποι στάθηκαν ικανοί να παράγουν και να διατηρούν φωτιά, η απλή ανάγκη της επιβίωσης συμπληρώθηκε με την απαίτηση καλύτερου βιοτικού επιπέδου, φέρνοντάς τους αντιμέτωπους με άλλους ανθρώπους. Παράλληλα με την εξέλιξη, οι υλικές επιθυμίες και ο εγωισμός των ανθρώπων ανέπτυξαν περαιτέρω φαινομενικούς λόγους για την συνεχή σύγκρουση με την μητέρα Φύση αλλά και μεταξύ τους.
Μάτερ Αλίου, πολυώνυμε Θεία / σεό γ’ έκατι και μεγασθενή νόμισαν / Χρυσόν άνθρωποι περιώσιον άλλων (Μητέρα του Ηλίου, Θεία με τα πολλά ονόματα / σε σένα οι άνθρωποι οφείλουν την υπέροχη του χρυσού την δύναμη).
Στον Ησίοδο, η Θεία είναι θεότης, μητέρα του Ηλίου και της Σελήνης, δηλαδή είναι η γενέτειρα των δύο αρχών του Φωτός (Ησιόδ. Θεογονία 371, 374). Ένας παλαιός σχολιαστής των στίχων αυτών γράφει: «Από την Θεία και τον Υπερίωνα γεννήθηκε ο Ήλιος και από τον Ήλιο γεννήθηκε ο χρυσός. Σε κάθε αστέρα δόθηκε και κάποια ουσία: στον Ήλιο ο χρυσός και στην Σελήνη ο άργυρος, στον Άρη ο σίδηρος και στον Κρόνο ο μόλυβδος, στον Δία το ήλεκτρο, στον Ερμή ο κασσίτερος και στην Αφροδίτη ο χαλκός» (εικ. 14). O μόλυβδος, που αναφέρεται στον Κρόνο, τον πατέρα του Διός και των άλλων Oλυμπίων θεών, εθεωρείτο από τους αλχημιστές γεννήτωρ άλλων μετάλλων και χωρίς αμφιβολία πρώτη ύλη της μετουσίωσης, εξαιτίας των εξωτερικών του ιδιοτήτων, οι οποίες είναι κοινές σε πολλά απλά μέταλλα και κράματα. Η άλλη ουσία, η οποία έπαιζε πρωτεύοντα ρόλο στην μετάλλαξη των μετάλλων σε χρυσό, είναι ο υδράργυρος. O υδράργυρος, τον οποίο, όπως φαίνεται, αγνοούσαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, αναφέρεται σε ελληνικά κείμενα, ήδη από τον E’ αιώνα π.Χ. και φυσικά ήταν γνωστός στους αλχημιστές των αλεξανδρινών χρόνων.
Αρχικά θεωρήθηκε ως κάποιου είδους αντι-άργυρος και είχε ως σύμβολο την ανεστραμμένη Σελήνη (εικ. 15). Μεταξύ του 6ου αιώνα, στον κατάλογο του αλχημιστή Oλυμπιοδώρου, και του 7ου αιώνα, στον κατάλογο του αλχημιστή Στεφάνου ο υδράργυρος πήρε το σύμβολο του Ερμού, και όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Στέφανος: «Κάποιοι ξεκαθάρισαν τα σώματα και τα τοποθέτησαν το ένα απέναντι στο άλλο, όπως τα έβαλε ο Δημιουργός. Πρώτον τοποθέτησαν τον Κρόνο και απέναντί του τον μόλυβδο, στο ανώτατο σημείο. Μετά από αυτόν τοποθέτησαν τον Δία και απέναντι αυτού τον υδράργυρο, στο αμέσως μετά στοιχείο. Μετά από αυτόν τοποθέτησαν τον Ήλιο στην μεσαία θέση, και μετά από αυτόν την Σελήνη στο κάτω μέρος» (Βιβλιοθήκη της Λυόν, χφ. 2327, φ. 73). Στο χειρόγραφο, πάνω από κάθε πλανήτη ή μέταλλο, βρίσκεται το σύμβολό του. Το χαρακτηριστικό είναι ότι ο πλανήτης Ερμής και το μέταλλο υδράργυρος, παρ’ όλη την μεταξύ τους σχέση, έχουν διαφορετικό σύμβολο, αυτό του μετάλλου είναι πάντοτε ανεστραμμένη ημισέληνος. Από τα πλανητικά σύμβολα, τα οποία ανευρίσκονται και στα σύμβολα των παραγώγων των μετάλλων αυτών, το καθένα φέρει διπλό σημείο. Το ένα χαρακτηρίζει το μέταλλο και το άλλο την επεξεργασία τους, δηλαδή μηχανικό κόψιμο, ανάμιξη, οξείδωση κ.λπ.
Λίγο πολύ ο κατάλογος του Στεφάνου θυμίζει την κατάταξη των στοιχείων κατά Μεντελέγεφ (εικ. 16), όπου αυτά καταγράφονται κατά σειράν αύξοντος ατομικού βάρους. Το περιοδικό σύστημα στοιχείων, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται, θέτει σε άμεση γειτνίαση τον χρυσό με τον υδράργυρο και τον μόλυβδο. O υδράργυρος εμφανίζεται ως το πλέον πρόσφορο μέταλλο για να μετατραπεί σε χρυσό, καθώς η διαφορά τους είναι μόνο ένα ηλεκτρόνιο της εξωτάτης στιβάδος του (εικ. 16), και προφανώς αυτό το οποίο ανακαλύφθηκε μόλις το 1868 ήταν ήδη γνωστό στους αλχημιστές πριν από χιλιάδες χρόνια, όπως ήταν γνωστό και για τον μόλυβδο, όχι μόνον η τάση του να μετουσιωθεί σε χρυσό λόγω ατομικού βάρους, αλλά και ότι υπάρχουν διάφορα είδη μολύβδου διαφόρου ατομικού βάρους, αναλόγως της προελεύσεώς τους, τα οποία, όμως, από την στιγμή που θα αναμειχθούν δεν είναι δυνατόν πλέον να χωρισθούν.
Είναι ιδιαιτέρως άξιον προσοχής ότι ο Δημήτριος Ιβάνοβιτς Μεντελέγεφ (1834-1907), ήδη καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρουπόλεως από το 1866, διέπρεψε κυρίως στην Φυσικοχημεία και την Φιλοσοφική Χημεία. Oι ανακαλύψεις του ανάγονται σε όλους τους κλάδους της χημικής επιστήμης, το δε σύγγραμμά του Αρχαί της Χημείας (1868-1870), εφάμιλλο των Πρώτων Αρχών του Νεύτωνος, είχε αλλεπάλληλες εκδόσεις και μετεφράσθη στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι ο Μεντελέγεφ μαθήτευσε στον κλειστό φιλοσοφικό κύκλο των μαθητών του φιλοσόφου και αλχημιστή Ευγενίου Βούλγαρη στην Πετρούπολη.
Από την θαυμάσια έκδοση του περιοδικού
www.archaiologia.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου