Κεφάλαιο 4 Πως Ταξίδεψε στην Αίγυπτο
Κάποιοι Αιγύπτιοι ναυτικοί που περνούσαν τυχαία κατά μήκος της ακτής εκείνης που βρίσκεται κάτω από το Carmel (ένα Φοινικικό βουνό, όπου πέρασε μεγάλο μέρος του χρόνου του σε ιδιωτική απόσυρση στο Ναό), τον δέχτηκαν πρόθυμα στο πλοίο τους. 45
Παρατηρώντας όμως κατά τη διάρκεια του ταξιδιού πόσο εγκρατής ζούσε, τηρώντας τη συνήθη διατροφή του, άρχισαν να τον εκτιμούν περισσότερο. Και παρατηρώντας κάποια πράγματα στην τελειότητα της συμπεριφοράς του, περισσότερο από ανθρώπινα, αναλογίστηκαν μέσα τους πώς τους εμφανίστηκε μόλις αποβιβάστηκαν, κατεβαίνοντας από την κορυφή του βουνού Carmel (που γνώριζαν ότι ήταν πιο ιερό από άλλους λόφους και δεν το πατούσαν οι χυδαίοι), εύκολα και άμεσα, χωρίς πέτρες ή γκρεμούς να εμποδίζουν το πέρασμά του. Και πώς φτάνοντας στην πλευρά του πλοίου, 46 ρώτησε, αν πήγαιναν για την Αίγυπτο, και εκείνοι, απαντώντας ότι πήγαιναν, μπήκε στο πλοίο και κάθισε σιωπηλά σε ένα μέρος όπου θα μπορούσε να ενοχλήσει λιγότερο τους ναυτικούς σε περίπτωση που βρίσκονταν σε κάποια πίεση.
Συνέχισε στην ίδια στάση δύο νύχτες και τρεις ημέρες - χωρίς φαγητό, ποτό ή ύπνο (εκτός από όταν κανείς δεν αντιλαμβανόταν ότι κοιμόταν λίγο, καθισμένος στην ίδια αμετακίνητη στάση, και αυτό συνεχώς μέχρι το τέλος). Παρατήρησαν ότι το ταξίδι προχωρούσε κατευθείαν, πέρα από τις προσδοκίες τους, σαν να τον βοηθούσε η παρουσία κάποιου θεού. Συνυπολογίζοντας όλα αυτά τα πράγματα, κατέληξαν στο συμπέρασμα και πείστηκαν ότι πράγματι κάποια θεϊκή ιδιοφυΐα ήρθε μαζί τους από τη Συρία στην Αίγυπτο. Το υπόλοιπο του ταξιδιού το πραγματοποίησαν με επιτυχία, τηρώντας μεγαλύτερο σεβασμό από ό,τι προηγουμένως στα λόγια και τις πράξεις τους, τόσο μεταξύ τους όσο και προς αυτόν, μέχρι που τελικά έφτασαν στις ακτές της Αιγύπτου με ένα πολύ τυχερό πέρασμα χωρίς καταιγίδα.
Μόλις αποβιβάστηκαν, τον σήκωσαν με ευλάβεια, τον έβαλαν στο πιο καθαρό σημείο της άμμου και έστησαν μπροστά του έναν προσωρινό βωμό, πάνω στον οποίο έβαλαν ένα μέρος από όλα τα είδη των προμηθειών που είχαν ως πρώτους καρπούς των φορτίων τους, και τράβηξαν το πλοίο τους στο ίδιο σημείο όπου είχαν βγει για πρώτη φορά στη θάλασσα. Ο Πυθαγόρας, αν και εξασθενημένος από τη μακροχρόνια νηστεία, δεν αρρώστησε ούτε κατά την αποβίβασή του ούτε από τη μεταχείρισή του. Ούτε, όταν έφυγαν, απείχε για πολύ από τους καρπούς που του είχαν βάλει μπροστά του, αλλά τους πήρε και διατήρησε την κατάστασή του με αυτούς αδιατάρακτη, μέχρι να φτάσει στις επόμενες ώρες. 47
Από εκεί πήγε να ερευνήσει όλους τους ναούς με επιμελή και ακριβή έρευνα. Ο Αντιφών, στο βιβλίο του σχετικά με τους διαπρεπείς για την αρετή τους 48 , εξήρε την επιμονή του όταν βρισκόταν στην Αίγυπτο. Είπε ότι ο Πυθαγόρας, σκοπεύοντας να γνωρίσει τον θεσμό των Αιγυπτίων ιερέων και προσπαθώντας επιμελώς να συμμετάσχει σε αυτόν, ζήτησε από τον τύραννο Πολυκράτη να γράψει στον Αμάση βασιλιά της Αιγύπτου -με τον οποίο είχε φιλία (όπως φαίνεται και από τον Ηρόδοτο 49 ) και φιλοξενία (παλαιότερα)- για να γίνει δεκτός στην προαναφερθείσα διδασκαλία. Ερχόμενος στον Άμαση, ο Φαραώ του έδωσε επιστολές για τους ιερείς.
Πήγε πρώτα σε εκείνους της Ηλιούπολης, εκείνοι τον έστειλαν στον ιερέα της Μέμφιδας ως τον αρχαιότερο, κάτι που δεν ήταν παρά ένα πρόσχημα των Ηλιουπολιτών. (Διότι οι Αιγύπτιοι δεν μετέδιδαν τα μυστήριά τους σε όλους, ούτε ανέθεταν τη γνώση των θείων πραγμάτων σε βέβηλους, αλλά μόνο σε εκείνους που επρόκειτο να κληρονομήσουν τη βασιλεία, και των ιερέων, σε εκείνους που είχαν κριθεί ότι υπερέβαιναν τους υπόλοιπους σε εκπαίδευση, μόρφωση και καταγωγή. 50) Από τη Μέμφιδα, με το ίδιο πρόσχημα, στάλθηκε στη Θήβα. Εκείνοι, μη τολμώντας από φόβο του βασιλιά να προσποιηθούν δικαιολογίες, αλλά θεωρώντας ότι λόγω του μεγέθους και της δυσκολίας του θα απέφευγε το σχέδιο, του επέβαλαν πολύ σκληρούς κανόνες, εντελώς διαφορετικούς από τον θεσμό των Ελλήνων. Αυτές τις εκτέλεσε με προθυμία προς τόσο μεγάλο θαυμασμό τους, ώστε του έδωσαν την εξουσία να θυσιάζει στους θεούς και να εξοικειώνεται με όλες τις σπουδές τους - κάτι που ως γνωστόν δεν είχε παραχωρηθεί ποτέ σε κανέναν άλλον ξένο. Ο Κλήμης της Αλεξάνδρειας αναφέρει ιδιαίτερα ότι ήταν μαθητής του Σονχέδη, ενός Αιγύπτιου αρχιπροφήτη. 51
Ο Διογένης λέει ότι, ενώ ζούσε με αυτούς τους ιερείς, διδάχθηκε στην τη διδασκαλία και τη γλώσσα (όπως επιβεβαιώνει και ο Αντίφων) των Αιγυπτίων 52 και στα τρία είδη γραφής τους: Από αυτά το ένα μιμείται τον κοινό τρόπο ομιλίας, ενώ τα υπόλοιπα αλληγορικά με αινίγματα. 53 Αυτοί που διδάσκονται από τους Αιγυπτίους μαθαίνουν πρώτα τη μέθοδο όλων των Αιγυπτιακών γραμμάτων, η οποία ονομάζεται Επιστολογραφική, το δεύτερο, Ιερατική, που χρησιμοποιείται από εκείνους που έγραφαν για ιερά πράγματα, η τελευταία και τελειότερη η Ιερογλυφική, από τα οποία το ένα είναι Κουριολογική, ενώ η άλλη Συμβολική.
Από τη συμβολική, η μία μιλάει σωστά με μίμηση, άλλη γράφεται με τροπικό τρόπο, ενώ άλλη, αντίθετα, αλληγορεί με υπαινιγμούς και παραβολές. Για παράδειγμα, με τον ιερογλυφικό τρόπο, για να εκφράσουν τον Ήλιο έκαναν έναν κύκλο, τη Σελήνη, μια ημισέληνο. Τροπικά κάνουν ορθή παράδοση και μεταφορά και έκφραση ανταλλάσσοντας κάποια πράγματα και μεταμορφώνοντας ποικιλοτρόπως άλλα. Έτσι, όταν παραδίδουν τους επαίνους των βασιλιάδων σε θεολογικούς μύθους, έγραφαν με ανάγλυφους συμβολικούς χαρακτήρες. Από το τρίτο είδος, με υπαινιγμούς και παραβολές, ας είναι αυτό ένα παράδειγμα: Όλα τα άλλα αστέρια, λόγω της λοξής τους πορείας, τα παρομοίαζαν με τα σώματα των φιδιών τον Ήλιο όμως με εκείνο του σκαθαριού, επειδή έχοντας σχηματίσει μια μπάλα από κοπριά αγελάδας και ξαπλώνοντας στην πλάτη του, την κυλάει (από δαγκάνα σε δαγκάνα).
Λένε, εξάλλου, ότι το πλάσμα αυτό ζει έξι μήνες υπόγεια και το άλλο μισό του έτους πάνω στη γη, και ότι εκπέμπει σπόρους μέσα στη σφαίρα (της γης) και έτσι γεννιέται, καθώς δεν υπάρχει θηλυκό αυτού του είδους. Κλήμης. 54
Γνωρίζοντας λοιπόν τη μόρφωση εκείνου του έθνους και ερευνώντας τα σχόλια των ιερέων των προηγούμενων εποχών, γνώριζε τις παρατηρήσεις αμέτρητων εποχών, όπως λέει ο Βαλέριος Μάξιμος. 55 Και ζώντας με θαυμασμό και αγάπη όλων των ιερέων και των προφητών με τους οποίους συνομιλούσε, ενημερώθηκε με τη βοήθειά τους με ακρίβεια για τα πάντα, δεν παρέλειψε κανένα πρόσωπο που να διακρίνεται εκείνη την εποχή για τη μόρφωση ή κάποιο είδος θρησκευτικών τελετών, ούτε άφησε αθέατο κάποιο μέρος πηγαίνοντας στο οποίο θεωρούσε ότι θα μπορούσε να βρει κάτι εξαιρετικό. 56
Διότι μπήκε στην άδυτα των Αιγυπτίων 57 (και, όπως λέει ο Κλήμης, επέτρεψε στον εαυτό του να κάνει περιτομή 58 για τον σκοπό αυτό) και έμαθε πράγματα που δεν πρέπει να ανακοινώνονται σχετικά με τους θεούς και τη μυστικιστική φιλοσοφία. Ταξίδεψε σε όλους τους ιερείς και διδάχθηκε από τον καθένα εκείνο στο οποίο ήταν ιδιαίτερα μορφωμένος. Στην Αίγυπτο έζησε είκοσι δύο χρόνια στους ιδιωτικούς ιερούς χώρους τους, μελετώντας την Αστρονομία και τη Γεωμετρία, και μυήθηκε (όχι επιπόλαια ή τυχαία) σε όλα τα θρησκευτικά μυστήρια των θεών.
Ο Λαέρτιος λέει ότι έφτιαξε τρία κύπελλα από ασήμι και τα χάρισε σε κάθε (κοινωνία) των Αιγυπτίων ιερέων, οι οποίοι, όπως είπαμε, ήταν τρεις: της Ηλιούπολης, της Μέμφιδος και της Θήβας.
Σημειώσεις:
45 Iamblicus, De Vita Pythagorica, continueth.
46 For etc.†
47 Iamblicus, De Vita Pythagorica, Chap. 3.
48 Porphyry, De Vita Pythagorae, Chap. 7, cited also by Laertius, De Vitis Philosophorum, Liber
VIII, Chap. 3.
49 Herodotus, Liber 3.
50 Clement of Alexandria, Stromateis, Liber V, Chap. 7.
51 Clement of Alexandria, Stromateis, Liber I, Chap. 15.
52 Laertius, De Vitis Philosophorum, Liber VIII, Chap. 3.
53 Porphyry, De Vita Pythagorae, Chap. 12.
54 Clement of Alexandria, Stromateis, Liber V, Chap. 4.
55 Valerius Maximus, Factorum et Dictorum Memorabilium, Liber VIII, Chap. 7.
56 Iamblichus, De Vita Pythagorica, Chap. 4. continuing.
57 Laertius, De Vitis Philosophorum, Liber VIII, Chap. 3.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου